Vraag & Aanpak
Een MBO instelling die toekomstgericht wil bouwen aan duurzaamheid heeft recent de Sustainable Development Goals onderschreven en wil hier graag verder vorm aan geven. Ze nodigden Kessels & Smit uit om onderzoek te doen. Ze wilden weten wat ze kunnen leren van andere instellingen op het gebied van duurzaamheid en welke mogelijkheden er zijn om dit thema handen en voeten te geven. We gingen aan de slag door middel van deskresearch én interviews. We doken in documenten en websites en gingen in gesprek met andere onderwijs instellingen (HBO en MBO). We inventariseerden bovendien welke mogelijke certificeringen en tools er zijn en wanneer deze het best ingezet kunnen worden.
Certificeringen & procestools
Veel HBO en MBO instellingen in Nederland maken op één of andere manier werk van duurzaamheid. Het verschilt sterk wát ze dan doen: vooral hun diensten en bedrijfsvoering verduurzamen óf de focus op het onderwijs, en hóe ze dat doen. Bijvoorbeeld door enkele Sustainable Development Goals te kiezen en die centraal te stellen; door onderwijsteams zelf te activeren; of door een Green Office in te richten. Er bestaan niet veel certificeringen op het gebied van duurzaamheid voor onderwijsinstellingen. Wel is er een ruime keuze uit verschillende procestools die helpen om duurzaamheid handen en voeten te geven. Certificeren biedt als voordeel zichtbaarheid, profilering en een interne focus. De keerzijde is dat het veel tijd en vaak ook geld kost. Veel onderwijsinstellen gebruiken dan ook geen certificeringstools, maar wel meerdere procestools tegelijkertijd en/of aanvullend op elkaar.
Wat werkt als je duurzaamheid een plek wilt geven in je schoolorganisatie?
Het werken aan duurzaamheid kun je zien als het bouwen aan een beweging. Het kost tijd en vraagt om het stap voor stap vormgeven van het proces. Het past goed bij het gedachtegoed van Appreciative Inquiry (AI) of ‘waarderend-onderzoeken’ waarin het werken aan een gezamenlijk vastgesteld positief doel centraal staat en de brug gebouwd wordt terwijl je erover loopt. Zo leerden we uit het onderzoek dat wanneer je als MBO instelling werk wilt maken van duurzaamheid, het behulpzaam is als er een duidelijke ambitie ligt. Duurzaamheid een plek geven in je schoolorganisatie kun je vervolgens zien als een beweging: stap voor stap en met mensen die gemotiveerd zijn en willen. We kwamen tot de volgende processtappen:
- Zorg voor een initiator
- Organiseer een duidelijk startmoment
- Ga op onderzoek in je eigen organisatie
- Organiseer gesprekken
- Organiseer ondersteuning en inspiratie (of blijf dat doen)
- Mobiliseer en versterk de beweging
Tot slot
De belangrijkste les die we leerden is om als instelling een aanpak te kiezen die bij het DNA van de organisatie past. Wanneer je als organisatie echt werk wil maken van duurzaamheid dan is het essentieel dat het een integraal onderdeel wordt van je dienstverlening. Dat betekent dat de bovengenoemde processtappen op eigen tempo, ingebed in de cultuur, en wellicht in een net wat andere volgorde, doorlopen dienen te worden om op de lange termijn succesvol te zijn. Daarnaast is het handig om als organisatie zelf (mee) te doen aan het vooronderzoek gezien veel interessante linkjes en contacten juist ontstaan in deze fase. Contacten die je bij het verder uitdenken van volgende stappen en het leren van elkaar als organisaties goed kan gebruiken.